Ciąża i początkowy okres macierzyństwa to olbrzymie wyzwanie organizacyjne dla młodych rodziców. Jeżeli nie mają wsparcia ze strony bliskich i samodzielnie muszą sprostać zadaniu wychowywania dziecka, każdy wolny dzień i każdy otrzymany grosz jest istotny. Właśnie dlatego kwestie korzystania z urlopów macierzyńskich i świadczeń rodzicielskich, wymagają zaplanowania. Co warto na ten temat wiedzieć? Oto 9 najważniejszych informacji o urlopie macierzyńskim.
Zapraszam was dzisiaj na wpis gościnny pt. Urlop macierzyński od A do Z. Jarosława Paduszyńskiego – jeśli pojawi się więcej pytań lub wątpliwości – piszcie w komentarzach. Chętnie odpowiemy na wszelkie pytania 🙂
1. Komu przysługuje płatny urlop macierzyński?
To jedno z pierwszych pytań, które nasuwa się po zajściu w ciążę. Jak więc to wygląda? Otóż z urlopu macierzyńskiego może skorzystać każda pracownica, zatrudniona na podstawie umowy o pracę. Nie ma przy tym znaczenia, czy jej kontrakt ma charakter umowy na czas określony, czy też nieokreślony.
Nawet, jeżeli zatrudnienie ma charakter tymczasowy, z uwagi na zastępowanie nieobecnego pracownika, nie ma żadnych przeszkód w skorzystaniu z przysługującego przyszłej mamie urlopu macierzyńskiego.
2. Ile trwa urlop macierzyński?
Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy długość trwania przysługującego pracownicy urlopu macierzyńskiego uzależniona jest od liczby urodzonych dzieci. W przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie mama może skorzystać z 20 tygodni urlopu.
Czas ten wydłuża się, w przypadku ciąż mnogich. Urodzenie dwojga dzieci przy jednym porodzie daje już 31 tygodni urlopu. Urodzenie trojga pozwala na 33 tygodnie urlopu, czworga na 35 tygodni, a pięciorga i większej liczby na 37 tygodni urlopu macierzyńskiego.
3. Kiedy najwcześniej można skorzystać z urlopu macierzyńskiego?
Przyszłe mamy często żyją w błędnym przeświadczeniu, że urlop macierzyński przysługuje im dopiero po urodzeniu dziecka. Tymczasem można z niego skorzystać już wcześniej!
Przepisy Kodeksu pracy wskazują, że przed przewidywaną datą porodu pracownica może wykorzystać nie więcej niż 6 tygodni urlopu macierzyńskiego. Po porodzie pozostaje jej natomiast urlop niewykorzystany wcześniej.
4. Formalności – jakie dokumenty będą Ci potrzebne?
Jeśli jesteś przyszłą mamą i chcesz skorzystać z urlopu macierzyńskiego, przede wszystkim musisz o tym zamiarze poinformować swojego pracodawcę. Zasadne jest przy tym przedłożenie zaświadczenia lekarskiego o ciąży i planowanym terminie rozwiązania.
Dodatkowo, ubiegając się o zasiłek macierzyński, młoda mama, najpóźniej na 21 dni po porodzie, powinna złożyć wniosek o wypłacenie jej świadczenia.
5. Ile wynosi wysokość zasiłku macierzyńskiego?
Za okres urlopu macierzyńskiego pracownicy przysługuje zasiłek macierzyński na zasadach określonych w ustawie z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
Miesięczny zasiłek macierzyński wynosi co do zasady 100% podstawy wymiaru zasiłku. Jeżeli jednak matka lub ojciec dziecka skorzystają z dodatkowego urlopu rodzicielskiego, będzie im przysługiwało jedynie 60% podstawy wymiaru zasiłku.
Jeśli z kolei planujesz wziąć tzw. “roczny urlop macierzyński”, czyli 20 tygodni urlopu macierzyńskiego i 32 tygodnie urlopu rodzicielskiego, przez cały okres zwolnienia będziesz otrzymywać 80% podstawy obliczenia zasiłku za cały okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego.
Jak wyliczana jest podstawa wymiaru?
Pod uwagę bierze się przeciętne miesięczne wynagrodzenie pracownika, wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych, poprzedzających miesiąc, w którym rodzic skorzystał z urlopu albo za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia, jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia. Obliczając podstawę wymiaru należy uwzględnić przychód, stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe lub odpowiednio wypadkowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie społeczne. Dodatkowe, szczegółowe informacje na ten temat dostępne są na stronie internetowej ZUS-u: https://www.zus.pl/swiadczenia/zasilki/zasilek-macierzynski/podstawa-wymiaru/dla-pracownikow.
6. Urlop macierzyński a urlop rodzicielski
Powszechnym błędem jest mylenie urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego. Tymczasem obie te instytucje mają zupełnie inne znaczenie i zastosowanie.
Urlop macierzyński to prawo przysługujące kobiecie, która spodziewa się dziecka lub już jest matką. Obejmuje 20 tygodni lub więcej wolnego, które częściowo można wykorzystać przed porodem.
Urlop rodzicielski jest natomiast dodatkowym okresem urlopu, przysługującym po wyczerpaniu podstawowego urlopu macierzyńskiego. Może z niego skorzystać zarówno matka, jak i ojciec dziecka. W przypadku urodzenia jednego dziecka wymiar urlopu wynosi 32 tygodnie. Z kolei w kontekście ciąż mnogich są to 34 tygodnie.
Co przy tym istotne, z urlopu rodzicielskiego nie trzeba korzystać bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego. Uprawnienie to przysługuje bowiem do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia. Do tego czasu trzeba w całości wykorzystać przysługujący urlop.
7. Urlop macierzyński a zwolnienie z pracy
Boisz się zwolnienia z pracy w czasie macierzyńskiego? Nie musisz! Kobiety w ciąży, a także młode mamy, korzystające z urlopu macierzyńskiego, cieszą się szczególną ochroną. Przepisy Kodeksu pracy gwarantują im bowiem, że w czasie ciąży oraz urlopu pracodawca nie może im wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę.
W tym zakresie istnieje tylko jeden wyjątek – rozwiązanie umowy będzie możliwe, gdy zajdą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownicy i jednocześnie reprezentująca ją zakładowa organizacja związkowa na to rozwiązanie umowy wyraziła zgodę. Co więcej, umowa o pracę zawarta na czas określony albo na okres próbny, przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego tygodnia ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu. Tej zasady nie stosuje się jedynie w odniesieniu do umowy o pracę na czas określony, zawartej w celu zastępstwa innego pracownika.
8. Urlop macierzyński a brak prawa do zasiłku macierzyńskiego
Co istotne, pracownice zatrudnione na podstawie innych umów, niż umowa o pracę, nie będą pozbawione zasiłku macierzyńskiego. Nie będzie to jednak stricte zasiłek macierzyński, a jego inna forma – świadczenie rodzicielskie. Przysługuje on w stałej kwocie 1000 złotych.
Jeżeli kobieta urodziła jedno dziecko, świadczenie będzie jej wypłacane przez okres 52 tygodni. Standardowo, im więcej dzieci, tym bardziej wydłużony okres otrzymywania świadczenia. Aby skorzystać ze świadczenia rodzicielskiego, rodzic (bo może z niego skorzystać również ojciec) powinien złożyć w urzędzie gminy lub miasta stosowny wniosek. Ma na to 3 miesiące od urodzenia dziecka. W przypadku późniejszego złożenia, prawo do świadczenia zostanie ustalone dopiero od miesiąca wpłynięcia wniosku.
9. Urlop macierzyński a wcześniejszy powrót do pracy
Czy młoda mama może po prostu zrezygnować ze skorzystania z urlopu macierzyńskiego? Niestety – co do zasady musi wziąć tyle tygodni wolnego, ile jej ustawowo przysługuje. W tym zakresie istnieje jednak drobna furtka…
Po wykorzystaniu przynajmniej 14 tygodniu przysługującego urlopu, młoda mama może zrezygnować z pozostałej części. Konieczne jest jednak spełnienie jednego warunku. Pozostały czas urlopu musi wykorzystać ojciec dziecka. Skrócenie urlopu macierzyńskiego w ten sposób wiąże się z koniecznością złożenia pisemnego wniosku wraz z kserokopią wniosku ojca dziecka o udzielenie mu pozostałej części urlopu, najpóźniej 7 dni przed przystąpieniem do pracy.
Biorąc pod uwagę liczbę formalności i różnych możliwości wykorzystania dostępnych udogodnień, warto przeanalizować kwestię urlopu macierzyńskiego i związanych z tym świadczeń już na etapie planowania ciąży. Polski system prawny daje rodzicom swobodę w decydowaniu o tym kto i na ile zostanie z małym dzieckiem oraz pomoc w godzeniu życia prywatnego i zawodowego. To szczególnie ważne dla tych rodziców, którzy nie mają wsparcia dziadków i innej rodziny w wychowywaniu dzieci.
Autorem wpisu gościnnego jest Jarosław Paduszyński – redaktor bloga ALEO.com skierowanego do małych i średnich przedsiębiorców.
Ostatnie wpisy:
- Bankowość dla najmłodszych i nie tylko! Małe kroki, wielkie oszczędności razem z Bankiem Pekao S.A.
- Ceny we Włoszech – Ile kosztują wakacje w Wenecji?
- Bezpieczne Inwestycje w Czasie Globalnych Konfliktów: Przewodnik dla Rodzin w Polsce
- Wybieramy najlepszy dekoder! Który będzie pasował do twojego telewizora?
- Dni wolne od pracy w 2024 roku w Polsce i Europie
